“Je hoeft mijn probleem niet op te lossen, maar luister gewoon eens” hoor ik vooral vrouwen vaak tegen hun partner verzuchten. Als iemand een probleem voorlegt, hebben we de neiging meteen met een oplossing te komen. Daar voelen we ons goed bij. Maar meteen leg je jouw filter over het verhaal van de ander en dat helpt vaak niet. Sterker nog, vaak heb je niet de macht om de problemen van de ander op te lossen. Dus stop met het geven van een oplossing. Je kunt beter zeggen: “Dat kan ik me goed voorstellen.”

Goed luisteren is best lastig. In mijn praktijk gebruik ik een beproefd instrument om je te leren luisteren naar je partner (en vaak ook naar jezelf). Als je je echt gehoord voelt, lost je probleem op, als een bruistablet in water. Dan is een bedachte oplossing vaak helemaal niet meer nodig. Overigens geldt dit niet alleen in je liefdesrelatie, maar ook in de relatie met je kinderen of relaties op je werk.

Onderstaand artikel, over de opnieuw uitgegeven klassieker ‘Problemen laten bij wie ze horen’ van Gary Lundberg, las ik gisteren in het NRC. Goed om te delen, dus bij deze!

 

HOU JE ADVIES NOG EVEN VOOR JE

„Ik zou gewoon tegen je baas zeggen dat je collega uit zijn neus zit te vreten.” „Kun je niet beter die luxe auto wegdoen als je geldproblemen hebt?”

„Je had haar direct moeten dumpen toen ze de eerste keer vreemdging.”

Als een vriend of vriendin een emotioneel verhaal houdt over zijn of haar probleem, zijn er mensen die geduldig en aandachtig luisteren, tranen helpen drogen en verder niet proberen hun mening op te leggen. Maar de meesten van ons doen het anders. Die zijn geneigd om tijdens het verhaal alvast een oplossing te bedenken, daardoor minder goed te luisteren – en ongeduldig af te wachten tot ze zelf het woord kunnen nemen.

Hoe dat kan? De belangrijkste reden is dat als we om iemand geven, we geneigd zijn in oplossingen te denken. Dat helpt die persoon immers. En oké, het vóélt ook goed om iemand uit de brand te helpen. Maar niemand is erbij gebaat „als jij de verlosser probeert te spelen”, schrijft Gary Lundberg in de klassieker Problemen laten bij wie ze horen, waarvan onlangs een nieuwe editie is verschenen. Lundberg is een relatie- en familietherapeut in Little Rock, Arkansas, en schreef samen met zijn vrouw Joy Lundberg meerdere boeken over effectief communiceren.

Waarom moeten we problemen laten bij wie ze horen? „Omdat jij niet de macht hebt om andermans problemen op te lossen”, zegt Lundberg door de telefoon. Hij verkondigde deze boodschap achttien jaar geleden voor het eerst, maar nog steeds „lijken we niet helemaal te begrijpen dat als we adviezen geven, we de verantwoordelijkheid voor het probleem bij die persoon wegnemen, terwijl dat de enige is die actie kan ondernemen”. Bovendien zullen de meesten zich onbegrepen voelen als hun gesprekspartner „direct in de oplossingssfeer schiet”. De gesprekspartner op zijn beurt raakt eveneens gefrustreerd: zijn advies wordt niet opgevolgd.

Validatie

Waar mensen eigenlijk behoefte aan hebben als ze over iets klagen is validatie, zegt Lundberg. Met dat woord bedoelt hij dat mensen willen dat hun gesprekspartner inlevend luistert, hun beleving erkent en respecteert, en dat met begripvolle reacties laat weten. „Mensen hebben vaak de behoefte om hun probleem uit te diepen. Ze willen zich bewust worden van hun gevoelens, die doorleven en uitdrukken. Dat is een belangrijke voorwaarde om weer een positieve houding aan te kunnen nemen – en jezelf uit het moeras te trekken.” Wat ze niet willen horen volgens Lundberg: ‘Weet je wat jij moet doen.’

Zijn boek staat vol met praktische tips over de taal die mensen zouden kunnen gebruiken om te valideren. ‘Dat moet moeilijk voor je zijn’, ‘Ik zou me denk ik ook zo hebben gevoeld’, ‘Wat denk je dat zou helpen?’, zijn Lundbergs lievelingszinnen. Al is gepast stilzwijgen ook een „geweldige manier om te valideren”. Je weet dat je het goed doet als de ogen van je gesprekspartner een beetje omlaag en opzij hangen en zich ontspannen, schrijft hij. „De persoon richt op dat moment de blik naar binnen en gaat na hoe hij zich voelt. Dit wijst erop dat de omgeving als veilig en de ander als niet-bedreigend wordt ervaren.”

Waarom vinden we het zo lastig om goed te luisteren en geven we liever direct onze mening? Lundberg: „We denken dat we onze eigen ideeën verloochenen als we alleen luisteren.” Als je zoon in zijn boosheid of verdriet zegt dat hij een schoolgenootje een klap wil geven, schrijft hij, is je eerste neiging misschien om te zeggen dat hij dat niet moet doen. Jij keurt geweld namelijk af. Maar je kunt beter zeggen: ‘Dat kan ik me goed voorstellen.’ Als zijn gevoel de ruimte krijgt, komt hij uit zichzelf met een redelijker alternatief. „Laten zien dat je iemand begrijpt, is niet hetzelfde als het met hem eens zijn.”

Verschillen tussen man en vrouw

Het cliché wil dat mannen de probleemoplossers zijn en vrouwen goede luisteraars. Lundberg: „Ik was eens bij een signeersessie en zei: ‘Ik wil jullie vertellen over mijn boek, I don’t have to make everything all better.’ Een vrouw in het publiek zei toen: ‘Maar ik ben een vrouw, ik móét alles beter maken.’ Vrouwen zijn inderdaad betere luisteraars, maar ze hebben hetzelfde verlangen als mannen om problemen op te lossen. Het verschil is dat sommige mannen denken dat lang luisteren niet efficiënt is. Maar ik kan je garanderen dat mensen korter gaan praten, en zelf oplossingen gaan bedenken, als ze niet eerst met je hoeven te strijden om jou van hun gevoel of probleem te overtuigen.”

En wat moet je doen als mensen expliciet om een oplossing vragen, terwijl je weet dat ze jouw advies niet ter harte zullen nemen: je hebt het al zo vaak gezegd en ze doen het toch niet? Lundberg: „Als cliënten mij vragen ‘Gary, wat moet ik doen?’, zeg ik: ‘Wat zou je willen doen?’ En als ze dan een antwoord geven, vraag ik: ‘Zou dat werken?’ Je kunt suggesties geven, maar probeer altijd de verantwoordelijkheid bij degene met het probleem te leggen. Als je iemand in staat stelt om zijn eigen problemen op te lossen, laat je pas echt zien dat je om die persoon geeft.”

Problemen laten bij wie ze horen. Gary B. Lundberg & Joy Saunders Lundberg. Spectrum, 280 blz. € 20,75