Hoe memory reconsolidation heling brengt in je relatie

Soms gebeurt er in de therapieruimte iets wat bijna tastbaar is. Het wordt stil. Twee mensen die elkaar jarenlang niet echt konden bereiken, kijken elkaar ineens aan met zachte ogen. Iets ouds smelt. Iets nieuws wordt geboren.

Wat er in zo’n moment gebeurt, is niet zomaar “een goed gesprek”. Het is een diepe innerlijke verschuiving — een stukje oude emotionele pijn dat wordt herschreven. In de neurowetenschap heet dat memory reconsolidation: het proces waardoor het brein een oude, emotionele herinnering werkelijk kan bijstellen op basis van een nieuwe ervaring.

In Encounter Centered Couples Therapy (EcCT), de benadering van Hedy Schleifer waarmee ik werk, zie ik dat dit proces telkens weer mogelijk wordt — juist door de manier waarop partners elkaar werkelijk leren ontmoeten.

 

Wat is memory reconsolidation?

Iedereen draagt onbewuste emotionele herinneringen met zich mee.
Ze vormen zich in de kindertijd, in momenten waarin we iets essentieels leerden over liefde, veiligheid en nabijheid. Bijvoorbeeld: “ik moet me aanpassen om erbij te horen”, of “als ik me uit, raak ik mensen kwijt”.

Deze overtuigingen zijn geen rationele gedachten — ze leven als emotioneel geheugen in het brein. En zolang ze onaangeroerd blijven, sturen ze onze reacties in relaties, vaak zonder dat we het doorhebben.

De ontdekking van memory reconsolidation liet zien dat zulke emotionele herinneringen niet voor altijd vastliggen. Wanneer een oud patroon of pijnlijke overtuiging opnieuw wordt geactiveerd, wordt dat hersennetwerk tijdelijk ‘kneedbaar’. Dit kneedbaar zijn van je brein duurt meestal ongeveer 4 uur. En als er op dat moment een nieuwe, onverwachte ervaring plaatsvindt die haaks staat op de oude emotionele waarheid, dan kan het brein de herinnering daadwerkelijk herschrijven.

Met andere woorden: heling gebeurt niet omdat we iets begrijpen, maar omdat we iets nieuws ervaren dat het oude gevoel tegenspreekt.

Hoe dit in de begeleiding werkt

In de liefde raken we precies die oude plekken bij de ander die het meest kwetsbaar zijn.
Onze partner raakt — vaak onbedoeld — aan iets ouds: het gevoel niet gehoord, niet gezien of niet gewild te zijn. En zolang we in dat oude gevoel gevangen zitten, reageren we vanuit verdediging of afstand.

In mijn tweedaagse begeleiding hebben we tijd om een setting te creëren waarin oude pijn mag worden geraakt, maar binnen een veilige en liefdevolle verbinding.
Hedy Schleifer spreekt over drie onzichtbare verbinders: ruimte, brug en ontmoeting

  • Ruimte betekent: het creëren van een veilige omgeving waarin beide partners zichzelf kunnen zijn, zonder oordeel.
  • De brug oversteken is het moment waarop één partner bewust de innerlijke wereld van de ander betreedt — met volle aanwezigheid en nieuwsgierigheid.
  • En in de ontmoeting ontstaat een ervaring van diepe erkenning: “ik ben hier, en ik zie jou echt.”

In zo’n ontmoeting kan iets wonderlijks gebeuren.
Een oud, pijnlijk gevoel wordt opgeroepen, maar in plaats van afgewezen te worden, wordt het gehoord en ontvangen in verbinding. Dat is precies wat het brein nodig heeft om de oude emotionele herinnering te herschrijven. De oude “waarheid” — “ik ben alleen in mijn pijn” — krijgt een nieuwe inschrijving: “ik word gedragen, ik word gezien.”

Dat is memory reconsolidation in actie — niet als theorie, maar als levend proces.

 

Alleen inzicht is niet genoeg

Veel stellen zeggen na de begeleiding: “ik wist het wel, maar ik kan het nu ook echt voelen”, of “ik kon voor het eerst helemaal met je meevoelen”. Dit is een treffende beschrijving van het verschil tussen inzicht en transformatie.

Je kunt weten dat je partner van je houdt, maar zolang het oude emotionele geheugen nog actief is — dat deel dat ooit leerde “ik ben niet veilig in nabijheid” — zal je lichaam blijven reageren alsof dat nog steeds waar is.

Pas wanneer het brein een nieuwe, tegengestelde ervaring voelt, niet alleen begrijpt, kan de oude emotionele waarheid worden ontkracht. En dit is blijvend.

“Het brein verandert niet door te weten, maar door te ervaren.”

 

Waarom tijd en intensiteit zo belangrijk zijn

Ik begeleid stellen in een tweedaags traject. Sommigen vragen zich van tevoren af of dat niet “te lang” is — maar eigenlijk is het precies wat nodig is.

Transformatie kost tijd
Het brein kan niet in een uurtje oude emotionele netwerken oproepen, ontspannen, en vervolgens herschrijven. Dit proces vraagt veiligheid, herhaling, aanwezigheid — en vooral: de tijd om langzaam dieper te zakken.

In een gewone sessie van een uur of anderhalf komen stellen vaak nét op het punt waar de echte ontmoeting mogelijk wordt — en dan is de tijd alweer voorbij. Ons lichaam heeft dan nog niet de kans gehad om te ontspannen in de nieuwe ervaring. De deur staat open, maar het nieuwe pad is nog niet ingeslagen.

Tijdens een tweedaagse begeleiding ontstaat er een ander soort tijd. Er is ruimte om te vertragen. Mijn ervaring is dat partners zich meer durven te openen, waardoor het nieuw geleerde ook echt kan verankeren. Juist die intensieve setting het verschil maakt tussen inzicht en transformatie.

Ik geloof dat we als mensen niet gemaakt zijn om onszelf te helen in isolatie, of door ‘aan jezelf te werken’. We helen in verbinding — precies daar waar we ooit gewond raakten.
En dat vraagt niet alleen moed, maar ook tijd.